واژه روشنفکر به چه معناست و روشنفکر به چه کسی اطلاق می شود؟

روشنفکر واژه ­ای معادل intellectual و clairvoyant در ادبیات ی-فرهنگی اروپا می­ باشد که در دوران مشروطه به گفتمان ی-فرهنگی ایران وارد شده است.

روشنفکر کسی است که روشن­بین باشد، ممکن است تحصیل کرده باشد یا نباشد. بنابراین هر تحصیل­کرده­ای روشنفکر نیست. روشنفکری یک جریان ی-فرهنگی-اجتماعی است که دو ویژگی عام دارد:

1. اول اینکه منتقد وضع موجود است و خود را مسئول می­داند. به عبارت دیگر روشنفکر از اقتضای زمان، جامعه و محیط خود درک آگاهانه دارد. رسالتش را بیرون کشیدن تضادهای بازدارنده رشد جامعه از سطح ناخودآگاه، به سطح آگاه جامعه می­داند.

روشنفکر مقلّد نیست و از سطحی­نگری پرهیز دارد و برای شناخت جامعه خود، به شناخت لایه­های زیرین فرهنگ، باورها و رفتارهای اجتماعی می­پردازد.

2. دومین ویژگی روشنفکر، احساس وظیفه و رسالت برای ایجاد تغییر و تحوّل در جامعه در جهت بهبود مناسبات اجتماعی و عدالت محوری است. بنابراین جریان روشنفکری، به علت ویژگی­های روشنفکری­اش لاجرم متأثر از جامعه خود می­باشد.[1]